Čini se da želja za nezavisnošću ujedinjuje kulture svugde na svetu. Merriam-Webster Dictionary definiše nezavisnost kao trenutak u kome zemlja ili region dobijaju političku slobodu od spoljašnje kontrole. Ovo je ono što definicije iz rečnika pružaju u najboljem slučaju, a u ovom slučaju ne uspevaju da obuhvate sve ono što nezavisnost znači. Na sreću, tu je književnost.
Romani na ovoj listi se bave mnogobrojnim aspektima borbe za nezavisnost: iskrama slobode, nasiljem (često užasnim), gubicima života, tenzijom samospoznaje i pitanjima o identitetu koja odatle slede – prenosi Glif.
“Deca ponoći”, Salman Ruždi
Teško da može da vam se ne dopadne postavka Ruždijevog romana za koji je dobio nagradu Buker: 1.001 beba se rađa u ponoć, u noći u kojoj Indija dobija svoju nezavisnost od Britanije, i svaka od tih beba poseduje specijalne moći. Knjiga prati jednu od njih, Salema Sinaja, njegovo odrastanje i migraciju njegove porodice po indijskom potkontinentu. Kroz mešavinu alegorije, magijskog realizma i istorijskog romana, Ruždi prepliće Salemove poteškoće u odrastanju sa poteškoćama rađanja jedne nove nacije i zemlje koja je duboko podeljena.
“Zvezda po imenu Henri”, Rodi Dojl
Poput same Irske na početku prošlog stoleća, Henri Smart je rođen bez ikakvih privilegija i bez ikakvog statusa. Životareći po sirotinjskim kvartovima Dablina, sa majkom koja je alkoholičarka i tinejdžerka i ocem koji je izbacivač iz javne kuće i nema jednu nogu, Henri se sprema da se bori, a borba je upravo ono što mu se dogodilo. On postaje vojnik i plaćeni ubica koji radi za vođu Irske građanske armije Majkla Kolinsa (koji je bio istorijska ličnost). Ono što Dojlov roman čini toliko interesantnim je osećaj koji ima za najrazličitije glasove. Pritom, ne gubite iz vida da se irska revolucija nije dogodila u vakuumu, nego da se odigrala na bučnim, uskomešanim ulicama Dablina.
“Burgerova kći”, Nadin Gordimer
Ovaj roman, koji se odigrava sredinom sedamdesetih godina prošlog veka, prati Rosu, belu Afrikanerku čiji su roditelji južnoafrički aktivisti i bore se protiv aparthejda. Oni bivaju uhapšeni zbog učešća u pokušaju zbacivanja južnoafričke vlade i, pošto umiru u zatvoru, Rosa mora da se nosi sa njihovim nasleđem. Ova knjiga, koja je bila zabranjena u Južnoj Africi, postavlja teška pitanja o borbi za nezavisnost i o tome kako jedno rasno mešovito društvo, posle nestanka aparthejda, može da se ujedini.
“Persepolis”, Marđan Satrapi
Ova priča o odrastanju u Iranu tokom islamske revolucije kojom se bavi Satrapi je izuzetno snažna grafička novela. Revolucija se dogodila 1980, kada je Satrapi imala šest godina, i ona u detalje opisuje kako se njen život promenio uvođenjem islamskih zakona, od pokrivanja kose do naglog odvajanja od dečaka u školi. Ovi memoari Marđan Satrapi nas podsećaju da bez obzira na to da li pozdravljamo revoluciju ili ne, ona nam neminovno donosi promene.
“Smrt Artemija Kruza”, Karlos Fuentes
Meksička revolucija je počela 1910, kada je predsednik Porfirio Diaz bio zbačen sa vlasti. Fuentesov snoliki romana počinje godinama kasnije, kada nemilosrdni bivši vojnik, biznismen Artemio Kruz leži na samrtnoj postelji. Roman predstavlja niz retrospekcija u kojima se Kruz priseća svog života i kako je profitirao od vremena rata u kojem je ubijao, ucenjivao i podmićivao, postajući sve moćniji i moćniji.
“Doktor Živago”, Boris Pasternak
Ovaj epski roman prati doktora Jurija Živaga od njegovog detinjstva u carskoj Rusiji, preko Oktobarske revolucije i Ruskog građanskog rata, do Staljinovog režima i Drugog svetskog rata. Kako revolucija napreduje, Živagu postaje sve jasnije da postoji mnoštvo načina kako se može postati opasan građanin: nasiljem ili postajanjem revolucionarne marionete. Ostaje gorka spoznaja da nakon borbe za nezavisnost od cara, nezavisna misao je uništena u ime majčice Rusije.
“Simpatizer”, Viet Tan Ngjen
U književnosti i filmu koji su stvarani na engleskom jeziku, priča o Vijetnamskom ratu je uvek pričana iz perspektive Amerikanaca. U ovom romanu ovenčanom Pulicerovom nagradom, Viet Tan Ngjen nam pruža drugačiju perspektivu, uglavnom iz ugla zapovednika vijetnamske vojske koji živi u Sjedinjenim Državama i radi kao špijun. Ovo je priča o ratu za nezavisnost, kada se Vijetnam upravo oslobodio stega francuskog imperijalizma, da bi potpao pod američku sferu uticaja. Ali za zapovednika, i za većinu Vijetnamaca, postoji još jedan dodatni sloj stradanja, jer borba Severa i Juga je i te kako bila i građanski rat.
“Balzak i kineska krojačica”, Dai Siži
Ovaj roman Dai Sižija se bavi jednom drugom vrstom rata za nezavisnost. Tokom Maove Kulturne revolucije, dva tinejdžera bivaju poslati na “prevaspitavanje” u Čengdu, u jednu planinsku kolibu. Tokom boravka u toj kolibi, oni sreću “Malu krojačicu”, i tim susretom počinje stvaranje ljubavnog trougla. Pored toga, ovaj roman se bavi i besomučnom potragom tih dečaka za umetnošču i kulturom, koje su primorani da ostave i napuste. Muzika, književnost i filmovi koje je Mao zabranio jesu ono što definiše identitete ovih dečaka, i oni su spremni sve da rizikuju kako bi ih sačuvali.
“Grad ljubavi i pepela”, Jusuf Idris
Jusuf Idris smešta svoj roman u jedno specifično vreme i mesto: Kairo, januar 1952. U mesecima koji dolaze, nestaje egipatska monarhija na čelu sa kraljem Farukom i njegovom marionetskom vladom koju kontrolišu Britanci. “Grad ljubavi i pepela” je ljubavna priča o dva mlada pobunjenika, Hamzi i Fazliji, i njihovoj borbi za egipatsku slobodu, ali i o hvatanju u koštac sa pitanjima postkolonijalnog identiteta.
“Priča o dva grada”, Čarls Dikens
“Priča o dva grada” je jedan od najpoznatijih romana o Francuskoj revoluciji (i sadrži jednu od najcitiranijih uvodnih rečenica). Roman se odvija između Londona i Pariza i obuhvata veliki broj likova, najpre prikazujući brutalni život francuskih seljaka – i britanske sirotinje – u godinama pre revolucije. Kako se ta revolucija razvija, nasilje, utamničenja i sveopšta patnja bivaju sve jači. Poslednje scene ukazuju na svetlu budućnost Francuske, ali kao što je slučaj sa svakom revolucijom, cena ljudskih života je izuzetno visoka, i Dikens upravo to podvlači.
izvor: electricliterature.com / glif.rs
