Tokom vladavine Stefana Dušana Nemanjića srpska država je bila najveća i najcenjenija u svojoj istoriji. Povodom godišnjice njegove smrti, podsećamo vas na činjenice iz života najvećeg srpskog vladara koje bi svako od nas trebalo da zna.
Junak, vojskovođa i zakonodavac, Stefan Dušan Nemanjić preminuo je na današnji dan (20. decembar) 1355. godine. Jedni smatraju da je bio osvajač, drugi da je oslobodilac. Istoričari tvrde da su Srbi na Balkanu prisutni hiljadama godina pre osnivanja Rimskog carstva, te da je Dušan zapravo oslobađao srpske teritorije od romejskog okupatora, dok drugi tvrde suprotno i ovog Nemanjića svrstavaju u red osvajača. Jedno je sigurno: u istoriji će ostati zapisano da je u prvoj polovini 14. veka živeo najveći srpski vladar i da je bio na prestolu (1331 1355) u vreme najvećih evropskih vladara Jovana Luksemburškog, Karla Velikog, Jovan V Paleolog…
Dušan Silni preminuo je 20. decembra 1355. godine, još uvek mlad i u punoj snazi, kada se spremao na pohod za osvajanje Carigrada. Uzrok smrti nikada nije utvrđen ali se govorilo o trovanju, moždanom udaru i čak epilepsiji. U njegovu večnu slavu mi smo izdvojili samo neke od činjenica koje bi svaki Srbin trebalo da zna o kontroverznom vladaru iz dinastije Nemanjić.
1. PROTERAN U CARIGRAD KAO DEČAK
Stefan Dušan Nemanjić je na svet došao oko 1308. kao drugorođeni sin Stefana Dečanskog, sina kralja Milutina. Nakon što je Stefan bio poražen u sukobu sa svojim ocem, Milutin je 1314. naredio da se on oslepi i pošalje u izgnanstvo u Carigrad.
2. UPRAVLJAO ZETOM SA 14
Po povratku u Srbiju Dušan je praktično bio talac na dvoru svog dede. Nakon smrti kralja Milutina i krunisanja oca Stefana Uroša III (6. januara 1322.) Dušan je sa samo 14 godina dobio na upravljanje oblast Zete i bio je proglašen za kraljevića. Vlastela okupljena oko Dušana neprestano ga je nagovarala da se pobuni protiv oca i da uzme vlast.
3. ISTAKAO SE U BICI KOD VELBUŽDA
Još kao mladi kralj komandovao je jednim delom vojske u glavnom napadu u bici kod Velbužda (1330), u kojoj se Srbija izborila za vodeću ulogu na Balkanu. Odnosi između starog i mladog kralja su se pogoršali januara 1331. Vlastela okupljena oko Dušana neprestano ga je nagovarala da se pobuni protiv oca i da uzme vlast.
4. PREUZEO VLAST POSLE SUKOBA SA OCEM
Sam Stefan je na skoro identičnom mestu ratovao sa svojim ocem, kraljem Milutinom, iz istih razloga kao i on sada sa svojim sinom samo u zamenjenim ulogama.
Dušan je napao Stefanov dvor avgusta 1331. dok je ovaj bio u lovu kod tvrđave Peterco sa nekoliko slugu. Stefan na konju beži sa nešto malo svoje vlastele, zaboravivši čak i na kraljicu i decu, a Dušanova potera ga bez otpora uhvati u tvrđavi Petrič i zatoči zajedno sa celom porodicom u tvrđavi Zvečan.
